Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» музейра паян уҫӑ алӑксен кунӗ иртнӗ. Ӑна музей йӗркелӳҫи, унӑн пӗрремӗш директорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ Хӗрлӗ Чутай районӗн хисеплӗ гражданинӗ Толстов-Атнарский Валериан Григорьевич 105 ҫул тултарнине халалланӑ.
Валериан Григорьевичӑн ячӗ ӗмӗрлӗхех район историйӗнче ҫырӑнса юлнӑ. Пухӑннисем таврапӗлӳҫе халалланӑ экспонатсемпе кӑсӑкланса паллашнӑ. Район администраци пуҫлӑхӗ Александр Башкиров ҫапла хак панӑ: «Валериан Толстов пурнӑҫӗ ҫамрӑксемшӗн яланах тӗслӗх пулса тӑмалла», — тенӗ. Вӑл музей ӗҫне пысӑка хурса хакласа пухӑннисене культура ӗҫне, район чысне яланах ҫӳллӗ шайра тытса пыма чӗнсе каланӑ.
Музей ертӳҫин тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Елена Чемалина хӑнасене «Подвигу жить в веках» (чӑв. Паттӑрлӑх ӗмӗрлӗх) хӑтлавпа (презентаципе) паллаштарнӑ. Ҫавра сӗтеле хутшӑннӑ Валерий Романов, Лев Медведев, Галина Афанасьева, Васса Столярова, Сергей Баринов, Галина Зотова ҫак музея епле йӗркелесе янӑ пирки, сумлӑ ҫынпа ҫыхӑннӑ самантсене аса илнӗ.
Хӗрлӗ Чутайри «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» музей залӗнче Чӑваш наци музейӗн куҫса ҫӳрекен сӑнӳкерчӗксен куравӗ уҫӑлнӑ. «Памятники истории и культуры Чувашии в фотообъективе» (чӑв. Чӑваш Енӗн историпе культура палӑкӗсем — фотообъективра) ятлӑ курав 12 планшетран тӑрать, кашнинче Чӑваш Республикин тӗрлӗ районӗсенчи паллӑ культурӑпа истори палӑкӗсене сӑнлакан 34 сӑнӳкерчӗк. Вӗсен авторӗсем — культурӑпа архив министерстви ирттернӗ ятарлӑ конкурс ҫӗнтерӳҫисем.
Курав уҫнӑ ҫӗре Питӗркасси шкулӗнчи 4–5-мӗш класра вӗренекесем те хутшӑннӑ. Шупашкар, Улатӑр, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри тата Пӑрачкав районӗсенчи истори палӑкӗсемпе ачасем кӑсӑкланса паллашнӑ.
Курав пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗччен ӗҫлет, историпе тата культурӑпа интереслекенсем музейри экспонатсемпе хаваспах паллашӗҫ.
Хӗрлӗ Чутай район историйӗнче ырӑ йӗр хӑварнӑ паллӑ та сумлӑ ҫынсен ячӗсем сахал мар. Вӗсенчен пӗри — Шорово ялти хресчен ҫемйинче ҫуралнӑ Валериан Григорьевич Толстов-Атнарский. Кӑрлачӑн 13-мӗшӗнче вӑл ҫуралнӑранпа 105 ҫул ҫитет. Толстов-Атнарский — СССР журналисчӗсен пӗрлӗхӗн пайташӗ, Халӑха вӗрентес ӗҫӗн отличникӗ (1965), Крал Хлмец хулин хисеплӗ гражданинӗ (Чехословаки, 1969), Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ (1987), Хӗрлӗ Чутай районӗн хисеплӗ гражданинӗ (1997).
Валериан Толстов Тихӑнушкӑнь, Хурашаш, Хӗрлӗ Чутай шкулӗсенче вӗреннӗ, Шупашкарти Николаев Хури ячӗллӗ педагогика техникумне вӗренме кӗнӗ, анчах та унта 1931 ҫулта ял хуҫалӑх институтне йӗркелеме пуҫланӑ, техникума Ҫӗрпӗве куҫарнӑ, Валерианӑн Ҫӗрпӳри педагогика техникумне вӗҫлеме тивнӗ. 1933-мӗш ҫултанпа унӑн тӗрлӗ шкулсенче ӗҫлеме тивнӗ, ҫав шутра 1940-мӗш ҫулхи нарӑспа 1942-мӗш ҫулхи пуш уйӑхӗччен Штанашри вӑтам шкулта географипе биологи, геологипе минеорологи предмечӗсене вӗрентнӗ. Тӑван ҫӗршыва хӳтӗлесе Румыни, Венгри, Чехословаки, Польша ҫӗрӗсене ирӗке кӑларассишӗн ҫапӑҫнӑ, Ҫӗнтерӗве Германире кӗтсе илнӗ, 1945 ҫулта ӑна 3-мӗш степеньлӗ Мухтав орденӗпе, чылай медальпе наградӑланӑ, 1985 ҫулта — Тӑван Ҫӗршыв вӑрҫин орденӗпе.
Ҫитес вырсарникун, раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Раҫҫейре стратегиллӗ ракета ҫарӗсен кунне уявлаҫҫӗ. Артиллерипе ракета ҫарӗнче хӗсметри хӑйсен салтак тивӗҫне пурнӑҫланисене Патӑрьел районӗнче уява йыхравлаҫҫӗ.
Патӑрьел районӗнчи «Авангард» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, программӑпа килӗшӳллӗн вӗсем ирхине 10 сехетре Патӑрьелӗнчи «Арбат» лапамри монумент умӗнче тӗлпулӗҫ. Ракетчиксемпе артиллеристсен ячӗпе монумента, сӑмах май, иртнӗ уйӑхра ҫеҫ уҫнӑ. Монумент умӗнчи хаваслӑ курнӑҫу хыҫҫӑн та уяв малалла тӑсӑлӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫуралса ӳснӗ Алексей Логиновпа Иван Индряков Совет Союзӗн Паттӑрӗсене тата ҫак районта кун ҫути курнӑ пӗрремӗш ракетчиксене — Алексей Захаров, Иван Коннов тата Степан Плисов халалласа пӗлтӗр конференци ирттернӗччӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кивӗ Атикасси ялӗнче пурӑнакансен халӗ савӑнӑҫӗн чикки ҫук. Унта ҫӗнӗ ФАП уҫӑлнӑ. Кунсӑр пуҫне кӑҫал мобильлӗ поликлиника ӗҫлеме пуҫланӑ.
Халӗ хулари тата республикӑри клиникӑсенчи тухтӑрсем вырӑна тухса ҫынсен сывлӑхне тӗрӗслеҫҫӗ, чирлисене тивӗҫлӗ пулӑшу параҫҫӗ. Раштавӑн 11-мӗшӗнче мобильлӗ бригада Хӗрлӗ Чутайра пулнӑ. Унти ҫынсен сывлӑхне кардиолог, офтальмолог, уролог тӗрӗсленӗ. Тухтӑрсем 52 пациента йышӑннӑ.
Палӑртмалла: 2013 ҫултанпа республикӑри тӗрлӗ кӗтесре 146 ФАП хута янӑ. Халӗ ав Кивӗ Атикассире те фельдшерпа акушер пункчӗ пур. Унта 450 ҫын сывлӑхне тӗрӗслеттерме ҫӳрӗ.
ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев 2016-2019 ҫулсенче тепӗр 100 ФАП тумалли пирки каланӑ.
Нумаях пулмасть Чӑваш Енре Ашшӗпе Амӑшӗн ҫулталӑкне пӗтӗмлетнӗ, «Ҫулталӑкри ҫемьене» чысланӑ.
Кӑҫал «Ҫулталӑкри ҫемье» ята Шупашкарти Львовсем тивӗҫнӗ. 22 ҫул пӗрле пурӑнакан Татьянӑпа Александр хӑйсен виҫӗ ачине тата 6 тӑлӑха ӳстереҫҫӗ.
«Социаллӑ яваплӑ ҫемье» номинацире Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Устиновсем ҫӗнтернӗ. «Спортпа туслӑ ҫемье» - Канаш районӗнчи Павловсем. «Туслӑ ҫемье» номинацире Етӗрне районӗнчи Тимонинсем мала тухнӑ. «Пултаруллӑ ҫемье» номинацире Йӗпреҫ районӗнчи Анисимовсем ҫӗнтернӗ. «Ӗҫчен ҫемье» - Улатӑр районӗнчи Ершовсем.
Аса илтерер: ахӑртнех, ҫитес ҫул Чаваш Енре Иван Яковлев ҫулталӑкӗ пулӗ. Ҫуттакӑларуҫӑ ҫуралнӑранпа ун чухне 170 ҫул ҫитӗ.
Паян, раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗн Атӑлҫи федераци округӗнчи полномочиллӗ элчи Михаил Бабич Атӑлҫи тӑрӑхӗнче пурӑнакан хисепе тивӗҫнисене патшалӑх наградисемпе чыслӗ.
Савӑнӑҫлӑ мероприятие пирӗн республикӑра пурӑнакансем те хутшӑнӗҫ.
Ҫӗршыв шайӗнчи йышӑнупа орден-медале тивӗҫекен 17 ҫын хушшинче Чӑваш Енрен те пур.
Шупашкарта пурӑнакан Николай тата Дарья Пороскунсем виҫӗ ывӑлпа тӑватӑ хӗр ӳстереҫҫӗ. Пӗрисем йышлӑ ача хисепе тивӗҫеҫҫӗ пулсан Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тихӑнушкӑнь ялӗнче пурӑнакан, 7-мӗш класс пӗтернӗ Кирилл Блинов путакан ачана шывран туртса кӑларса паттӑрлӑх кӑтартнӑ. Хӗрачана ҫӑлма малтанласа ашшӗ чупса пынӑ-ха, анчах вӑл шыва путнӑ. «Эп ишме пӗлетӗп. Нимрен те хӑрамарӑм», — мӑн ҫынла хӑюллӑн каланӑ кайран паттӑр йӗкӗт.
Республикӑра ВИЧ-инфекциллӗ ҫынсен йышӗ 1,5 ӳснӗ. Кун пирки Роспотребнадзор пӗлтерет.
Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑҫал ҫак чирпе нушаланакан 46 ҫын нумайрах. Пӗтӗмпе кӑрлач-юпа уйӑхӗсенче 277 тӗслӗхе шута илнӗ. Палӑртмалла: юпа уйӑхӗнче 31 тӗслӗх тупнӑ.
ВИЧ-инфекциллисем ытларах Шупашкарта (14 ҫын), Ҫӗнӗ Шупашкарта (10 ҫын), Вӑрмар тата Муркаш районӗсенче (2-шер ҫын), Канаш хулинче, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче (1-ер тӗслӗх).
Сӑмах май, чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнчен пуҫласа раштавӑн 8-мӗшӗччен Роспотребнадзор ВИЧ-инфекци профилактики енӗпе «хӗрӳ лини» ирттерет. Ыйтусем пулсан ҫак номерпе шӑнкӑравлама май пур: (8352) 58-51-66, 8-903-358-88-51
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Анастасия Терентьева 100 ҫул тултарнӑ. Вӑл — Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ, тыл ветеранӗ, вӑрҫӑ ветеранӗн тӑлӑха юлнӑ арӑмӗ.
Анастасия Михайловна Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Анат Ҫӗрпӳкасси ялӗнче нумай ачаллӑ ҫемьере ҫуралнӑ. Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче Василий Терентьева качча тухнӑ. Анчах тӑватӑ ачине унӑн пӗчченех ӳстерме тивнӗ, мӗншӗн тесен мӑшӑрӗ часах ҫӗре кӗнӗ.
Халӗ кинемей хӗрӗн ҫемйипе пурӑнать, кӗнеке вулама кӑмӑллать, хӑй тӗллӗнех Тӗлӗнтермӗш ӗҫсем тӑвакан Николай ячӗллӗ чиркӳре иртекен кӗлӗсене ҫӳрет, хӗрне кил-тӗрӗшре пулӑшать.
Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Анастасия Михайловнӑна юбилей ячӗпе вырӑнти тӳре-шара, депутатсем килне пырса саламланӑ, Раҫҫей Президенчӗн Владимир Путинӑн ятран панӑ саламне вуласа кӑтартнӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Сӗренкасси ялӗнче пурӑнакан Матрена Ямброськина паян, чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче, 100 ҫул тултарнӑ.
Тыл ӗҫченӗ хӑйӗн чаплӑ юбилейне ачисемпе, мӑнукӗсемпе, кӳрши-аршипе тата тӑванӗсемпе паллӑ тунӑ. Саламлама ӑна район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ — вӗрентӳ пайӗн пуҫлӑхӗ Игорь Живоев, Акчикасси ял тӑрӑхӗн специалисчӗ Ольга Сергеева ятарласа пынӑ, Владимир Путин Президентӑн ятран панӑ саламне вуласа кӑтартнӑ.
Каласа хӑвармалла: Матрена Филипповна Октябрь революцийӗн вӑхӑтӗнче ҫуралнӑ, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин терт-нушине курнӑ. Вӑрҫӑ ҫулӗсенче вӑл фронтри салтаксемпе офицерсем валли ҫӗрулми типӗтнӗ. Кайран Павел Ямброськина качча тухнӑ, вӗсем пӗрле ултӑ ача ӳстернӗ. Матрена Филипповна «Путь Ильича» колхозра тар тӑкнӑ.
«Эпӗ чи пуян хӗрарӑм, — тет юбиляр. – Манӑн мӗн кирли йӑлтах пур: ачасем, вунӑ мӑнук, тӑватӑ кӗҫӗн мӑнук. Патшалӑх пенси парать. Хӑш-пӗр чухне ӑна ӑҫта чикмеллине те пӗлместӗп».
+4.3 °C